Ὁ πρῶτος τῶν Ἱερῶν Ναῶν τοῦ Ἀμαρουσίου, τό ἀληθινό καύχημα τῆς περιοχῆς γιά τήν παλαιότητά του, τό μέγεθος καί τήν κατανυκτικότητα πού ἀναδύει εἶναι ἀναμφισβήτητα ὁ Καθεδρικός Ναός τῆς Κοιμήσεως τῆς Θεοτόκου, τῆς Παναγίας τῆς Μαρουσιώτισσας. Ὁ σημερινός Ναός οἰκοδομήθηκε τό 1870. Σέ ἐντοιχισμένη ἐπιγραφή ἀναφέρεται: «Ὁ ἱερός οὗτος ναός τῆς Κοιμήσεως τῆς Θεοτόκου ὠκοδομήθη ἐν ἔτεσι 1870-1874 δαπάνη τοῦ Δήμου Ἀθηναίων καί συνδρομητῶν τῶν Χριστιανῶν, βασιλεύοντος Γεωργίου τοῦ Α΄ ἐπί Δημάρχου Παναγῆ Κυριακοῦ καί τῶν Ἐπιτρόπων Γεωργίου Χ. Δημητρίου, ἐμπόρου, καί δημοτικῶν συμβούλων Σωτ.Χαϊμαντᾶ, Γ.Πέππα καί Γεωργίου Λέκκα». Ως Ενορία ιδρύθηκε το 1850 επί Βασιλέως ............ ενώ αναφέρεται και ως μια "των Ενοριών της πόλεως των Αθηνών, των κωμοπόλεων, χωρίων και προαστείων του Δήμου Αθηναίων" σε Βασιλικό Διάταγμα του Βασιλέως Γεωργίου του Α΄ του 1912 (ΦΕΚ 120, 20/4/1912) κλικ εδώ.

Ἡ οἰκοδόμηση τοῦ Ναοῦ ἄρχισε τό 1870 καί περατώθηκε τό 1874, δηλ. μετά ἀπό τέσσερα χρόνια. Θεμελιώθηκε δέ πάνω στά ἐρείπια παλαιοῦ βυζαντινοῦ Ναοῦ, ὁ ὁποῖος ἐτιμᾶτο ἐπ’ ὀνόματι τῆς Παναγίας. Κατά παλαιά τοπική συνήθεια, κατά τήν ὁποία οἱ κάτοικοι τοῦ Ἀμαρουσίου τιμοῦσαν δύο ἁγίους στόν ἴδιο Ναό, ἔτσι καί στόν Ναό τῆς Παναγίας οἱ εὐσεβεῖς Μαρουσιώτες τιμοῦσαν καί τούς  ἁγίους Ἀποστόλους.

Ὁ Ναός εἶναι ρυθμοῦ τρίκλιτης Βασιλικῆς μετά τρούλλου. Ἀρχιτέκτονάς του ὁ μηχανικός Γ.Κατσαρός. Ἡ πρόσοψη καί τό πλάτος τοῦ ναοῦ εἶναι 16 μ. τό δέ μῆκος του 26,30 μ. Τό ὕψος μέχρι τοῦ τρούλλου 22,50 μ. Δημιουργήθηκε γυναικωνίτης σέ σχῆμα Π, τό δέ δάπεδο τοῦ Ναοῦ καλύφθηκε μέ μεγάλες μαρμάρινες πλάκες λευκοῦ ἤ γκριζοκυανοῦ χρώματος, οἱ ὁποῖες μέ τόν τρόπο πού τοποθετήθηκαν αὐξάνουν τήν ἐντύπωση τοῦ μήκους.

Τό ἔτος 1886 κατασκευάσθηκε τό μαρμάρινο Τέμπλο, σέ σχέδιο τοῦ ἀρχιτέκτονος Δημητρίου Σκορδαρᾶ. Κατασκευαστής του ὁ Ἰ.Καρακατσάνης. Τήν ἁγιογράφηση τῶν μεγάλων Δεσποτικῶν εἰκόνων τοῦ Τέμπλου ἀνέλαβε ἡ Ἱερά Μονή Ἀσωμάτων Πετράκη τό ἔτος 1887, ὅπως μᾶς πληροφορεῖ σχετική ἐπιγραφή. Τά ἀμέσως ἑπόμενα χρόνια κατασκευάσθηκαν ἀπό πεντελικό πάλλευκο μάρμαρο ὁ θαυμάσιος ἀρχιερατικός Θρόνος καί ὁ Ἄμβωνας. Κατά τήν ἑξαετία 1927-1934 κατασκευάζεται, σέ σχέδιο τοῦ Καθηγητοῦ Χριστιανικῆς Ἀρχαιολογίας καί Ἀκαδημαϊκοῦ Ἀναστασίου Ὀρλάνδου, τό ὄμορφο Κωδωνοστάσιο τοῦ Ναοῦ.

Τό 1949 μέ τό Βασιλικό Διάταγμα πού ἐκδόθηκε στίς 28-2-1949 καί δημοσιεύθηκε στίς 15-6-1949 στό ὑπ’ ἀριθμ. 129 (τ.Α΄ ΦΕΚ) ἡ 15η Αὐγούστου, ἑορτή τῆς Κοιμήσεως τῆς Θεοτόκου, καθιερώθηκε ὡς ἡ ἐπίσημη τοπική Θρησκευτική τελετή τοῦ Ἀμαρουσίου.
Στά χρόνια πού ἀκολουθοῦν οἱ Ἐφημέριοι καί τά Ἐκκλησιαστικά Συμβούλια, μαζί μέ τίς Ἐρανικές Ἐπιτροπές, ἐργάζονται σκληρά γιά τόν ἐξωραϊσμό καί ἐξοπλισμό τοῦ Καθεδρικοῦ Ναοῦ τῆς πόλεως τοῦ Ἀμαρουσίου.